Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła choroba zapalna związana z nieprawidłową odpowiedzią układu odpornościowego. Uważana jest za jedną z najczęstszych chorób alergicznych. Stan zapalny skóry powstaje na skutek kontaktu z czynnikiem uczulającym tzw. alergenem.

Objawy choroby, takie jak silna suchość skóry, intensywny świąd, pękanie skóry, powstawanie grudek, zaczerwienia i sączących się ranek bywają bardzo uciążliwe. Aby zwiększyć skuteczność leczenia, bardzo ważne jest poznanie i jeśli to możliwe, unikanie czynników, które mogą powodować nagłe pogorszenie stanu skóry.

1. ALERGENY KONTAKTOWE. Stanowią najczęstszą przyczynę zaostrzeń choroby u starszych dzieci i u dorosłych. Nieprawidłowości budowy warstwy rogowej naskórka mogą ułatwiać kontakt alergenów z komórkami układu immunologicznego. Najczęstsze alergeny to sierść kota lub psa, ale też roztocza i pyłki traw, dlatego atopia może zaostrzać się sezonowo. W przypadku stwierdzonej alergii zaleca się ograniczenie kontaktu z alergenem np. usunięcie dywanów i grubych zasłon z domu w sytuacji alergii na roztocza kurzu. Jeśli nie wiesz, co może powodować alergię wykonaj podstawowe badanie na określenie alergenu – testy skórne lub z krwi.
2. ALERGENY POKARMOWE. Powiązanie alergii pokarmowej z atopią częściej zdarza się u małych dzieci niż u dorosłych pacjentów. Najczęstsze alergeny pokarmowe to jaja kurze, mleko, orzechy, sery, pszenica, soja, kakao, cytrusy.
3. DŁUGIE, GORĄCE KĄPIELE. Wbrew pozorom długotrwała kąpiel wcale nie nawilża skóry, przeciwnie – wysusza ją. Dodatkowym czynnikiem zaostrzającym objawy jest wysoka temperatura wody. Strumienie gorącej wody mogą przynieść chwilową ulgę w przypadku mocnego świądu, jednak z upływem czasu będzie to rzutować niekorzystnie na stan naskórka. Zaleca się maksymalnie kilkunastominutowe kąpiele w letniej wodzie z dodatkiem substancji natłuszczających. Po kąpieli zastosuj balsam lub krem natłuszczający, który ma działanie odbudowującą barierę ochronną skóry.
4. NIEKONTROLOWANE DRAPANIE SKÓRY. Chorobie towarzyszy bardzo silny świąd, który wyzwala konieczność ciągłego drapania i uszkadzania przez to skóry. Powstawanie drobnych ran i zadrapań sprzyja powstawaniu infekcji bakteryjnych, które dodatkowo pogarszają stan naskórka. Ulgę przy nadmiernym swędzeniu może przynieść zimny prysznic, okłady z gazy nasączonej zimną wodą lub zastosowanie kremu nawilżającego.
5. NIEODPOWIEDNIA PIELĘGNACJA. Bardzo ważnym elementem leczenie AZS jest nawilżenie i natłuszczanie skóry. Preparaty natłuszczające tzw. emolienty (do mycia i smarowania skóry) stosuj regularnie, zarówno w okresie wyraźnego nasilenia objawów, jak i w momentach, gdy ustępują. Chronią one przed utratą wody ze skóry.
6. NIEPRAWIDŁOWE STOSOWANIE LEKÓW. Główną grupą leków stosowanych na skórę w AZS są glikokortykosteroidy – maści i kremy sterydowe. Bardzo ważne jest, aby stosować je dokładnie w taki sposób, jak zaleci lekarz – przez jak najkrótszy okres czasu potrzebny do opanowania objawów (do dwóch tygodni), w odpowiedniej ilości. Z drugiej strony pamiętaj, że w dawkach leczniczych uznawane są za leki bezpieczne, dlatego nigdy nie przerywaj samodzielnie leczenia z obawy przed działaniami niepożądanymi leku.
7. ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA. Zauważono, że mieszkańcy dużych miast częściej chorują na AZS, co prawdopodobnie spowodowane jest większym zanieczyszczeniem powietrza. Dym tytoniowy również niekorzystnie wpływa na zmiany skórne, dlatego unikaj przebywania w zadymionych pomieszczeniach.
8. WODA. Chlor w wodzie przy kontakcie ze skórą może powodować uczucie pieczenia – należy unikać częstego i długotrwałego korzystania z basenów, szczególnie Zdecydowanie lepsze będą baseny, gdzie woda jest ozonowana. Niekorzystnie może wpływać na skórę tzw.  twarda woda.
9. PRZEGRZEWANIE SKÓRY I NADMIERNE POCENIE. Przylegające materiały i tworzywa sztuczne mogą być przyczyną zmian wypryskowych na skórze. Należy nosić przewiewną odzież i unikać długotrwałego noszenia rękawic gumowych (szczególnie w przypadku zmian na dłoniach), pod którymi skóra będzie się zaparzać. Zawarte w pocie związki takie jak sól, mocznik i kwasy organiczne będą drażnić skórę, nasilając świąd.
10. SUCHOŚĆ POWIETRZA. Codziennie przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach nasila wysuszenie skóry, a co za tym idzie, świąd. Warto zastosować w sezonie grzewczym w domu nawilżacze powietrza lub rozłożyć w pokoju mokry ręcznik do odparowania.
11. WEŁNA I LANOLINA. Odzież, która ma bezpośredni kontakt ze skórą, powinna być wykonana z miękkiego tworzywa np. z bawełny. Unikaj wełnianych ubrań, a w preparatach do stosowania na skórę podłoża pozyskiwanego z wełny owczej – lanoliny.
12. NIEWŁASCIWE PREPARATY DO PIELEGNACJI I DETERGENTY. Kosmetyki zawierające substancje drażniące oraz te o nieodpowiednim pH (np. mydła w kostce) mogą pogarszać stan chorobowy. Unikaj kosmetyków, które w swoim składzie zawierają SLS (Sodium Lauryl Sulfate, laurylosiarczan sodu) odpowiedzialny za pienienie kosmetyków; SLS wchodzą one często w skład szamponów, kosmetyków do mycia ciała.
13. STRES, ZABURZENIA EMOCJONALNE, ZMĘCZENIE. Istnieją badania, które wskazują, że stres jest czynnikiem, który może nasilać objawy atopowego zapalenia skóry. Pamiętaj, że życie w pośpiechu, lęku i ciągłym stresie będzie zmniejszać skuteczność terapii. Postaraj się, aby każdego dnia, w Twoim planie dnia znalazł się czas na odpoczynek, relaks i odpowiednia ilość snu.

Pamiętaj, że leczenie i pielęgnacja skóry w AZS wymaga cierpliwości. Tylko odpowiednie stosowanie leków połączone z regularną i systematyczną pielęgnacją skóry może przynosić oczekiwane efekty. W razie pytań skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.